25.11.11

yüzleşegelmek

1985 yılının ocak ayında, almanya'da, düsseldorf'tan mannheim'a gidiyordum, trenle. nispeten boş bir kompartman bulmuş, pencere kenarına oturmuştum; tren yola çıktığında benim dışımda biri orta yaşlı, biri yaşlıca iki kadın, bir de üniversite öğrencisi/yeni mezun çocuk vardı (ben hala lisedeydim). kimse kimseyi tanımıyordu, ama öylesine, havadan sudan bir muhabbet de çeşitli vesilelerle başlıyor, biraz devam edip kendiliğinden sönüyordu. ben elimdeki kitaba daldım bir süre sonra, arada başımı kaldırıp pencereden dışarıya bakıyorsam da okuduğum bir cümle beni başka bir yere götürdüğü içindi, manzarayla ilgilendiğimden değil.

işte böyle giderken, lafın birden hitler'e ve nazi almanya'sına nasıl geldiğini kaçırdım. fakat bir kez geldikten sonra, devamını kaçırmadım. üç kuşaktan birbirini tanımayan üç alman, sakin bir tren yolculuğunda yan yana düşmüş, suçluluklarını ve sorumluluklarını tartışıyordu, çok normal birşeymiş gibi. bizim televizyonlarda tartışma diye burnumuza sokulan az bilgi, az fikir, çok köpük, çok küfüre hiç benzemiyordu yaptıkları, ciddi ciddi vicdan muhasebesi yapıyorlardı.

geçmişle yüzleşmek, hesaplaşmak gibi konular gündeme geldiğinde hep o yolculuğu ve o almanların hakiki arayışını hatırlarım: bu hatayı nasıl yaptık, nasıl yapmayabilirdik, iştirak etmediğimiz halde bizim de payımıza düşen bu suçun tekrarından bugün ve ileride nasıl kaçınırız, ne yapmalıyız... sokaktaki adam ve kadın, o suçun kendi suçu olduğunu (isterse suç işlendiği sırada daha doğmamış olsun; insanlık suçu, o toplumun ve bütün dünyanın her zaman kendini affettirmek için çabalaması gereken bir suç değil mi, sırf insan olduğumuz için?) gerçekten hissetmediği sürece, yüzleşmenin ve hesaplaşmanın, mahkemelerin ve tazminatların faydası hep sınırlı kalacak. almanların durumu ortada: o kadar yüzleşme, onları ancak buraya kadar getirebilmiş.

yüzleşme, benim annem durduk yerde kendini suçlu hissetmeye başladığında yüzleşme olmaya başlar.

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder

adınızın görünmesini istiyorsanız ama google hesabınız yoksa lütfen yorumunuzun sonuna adınızı ekleyin.